The project
Das Projekt
הפרוייקט
Wie zijn wij ?
Initiatiefnemers en dragers van het project zijn:
J.P.T.C. (Jan) Aarts
Studeerde geschiedenis, sociologie en literatuurwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en was als docent werkzaam aan dezelfde universiteit. Thans zelfstandig onderzoeker en publicist te Amsterdam, gespecialiseerd in Duitse en Nederlandse cultuurgeschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw. De vondst van een boek met het exlibris van Engelien Reitsma Valença voor J.L. Polak werd voor hem het symbool van zijn belangstelling voor de geschiedenis van de Joodse cultuur in Nederland, de boekcultuur en de grafische kunst. Het werd ook het begin van zijn collectie exlibris, waarvan de specifiek Joodse een onderdeel vormen. Binnen het project richt zijn onderzoek zich op de betekenis van de symboliek, de cultuurhistorische context van het Joodse exlibris, het opsporen van relevante literatuur voor de bibliografie en het samenstellen van een lexicon van Joodse exlibriskunstenaars.
F.J. (Frits) Hoogewoud
Studeerde in Amsterdam en Jeruzalem, doctoraal theologie UvA, verbond zich aan de Bibliotheca Rosenthaliana, de Bijzondere Collectie van hebraica en judaica in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam (1972-2005). Hij onderzocht o.a. de geschiedenis van de Duitse roof van de Bibliotheca Rosenthaliana (1944) en nam het initiatief tot exposities daarover in Duitsland en Nederland. Raakte door de (Amerikaanse) documentatie van exlibris aangetroffen in geroofde boeken geïnteresseerd in Nederlands-Joodse exlibris. Hij sloot zich aan bij de twee andere projectgenoten, die al lang exlibris verzamelden en zette zich in voor het project, waar hij met name de taak op zich genomen heeft om de teksten op de exlibris op hun betekenis en oorsprong te onderzoeken. Voor zijn verdiensten voor bibliotheek, onderzoek en bestuurswerk ontving hij van de Protestantse Theologische Universiteit een eredoctoraat (eind 2011).
C.M. (Chris) Kooyman
Studeerde sociologie in Utrecht. Werkt als staffunctionaris onderzoek bij JMW (Joods Maatschappelijk Werk) in Amsterdam. Hij is initiatiefnemer en coördinator van sociaal-demografische onderzoeken naar de Joden in Nederland. Een van zijn hoofdinteresses is het Joodse boek. Door de kennismaking met de Joodse exlibris - documentatie in het Offenbach Archival Depot (1946) besefte hij de Joods-historische waarde van zijn eigen exlibrisverzameling, die zich zou uitbreiden tot de basiscollectie van het project. In het project houdt hij zich vooral bezig met het traceren van de exlibris (o.a. door het inventariseren van deelcollecties) en van biografische informatie over de titularissen.
Stichting
Copyright en andere juridische zaken zijn geregeld via Stichting EDUjob, een stichting voor Joods educatieve doeleinden in Heemstede, met als directeur E.T. (Theo) van Praag, onderwijssocioloog die o.a. mede-oprichter en voorzitter van stichting Crescas was. Hij besloot te onderzoeken welke mogelijkheden er waren voor een boekuitgave en voor verdere bekendheid (via o.a. deze website).
EDUjob heeft de catalogus bij de exlibristentoonstelling in Middelburg (2007) uitgegeven. Van Praag heeft nu ook de sponsoring van het uitgeefproject van het beoogde grote werk op zich genomen.
Website
Het ontwerp en de bouw van de website lag in handen van Propra te Haarlem (2009/13).
Het project wordt in Nederland, Israel en vanuit Duitsland ondersteund door verschillende personen en instellingen. Zie hiervoor de rubriek Wie werken mee?
Van links naar rechts: het is nog onzeker aan wie het exlibris van J.L. Polak precies moet worden toegeschreven. Het werd in 1928 in koper gegraveerd door Engelien Reitsma Valença (1889-1981) en stelt een meisje voor dat tegen een bloeiende boom leunt; het exlibris van D. da Silva (1899-1943) en A.J. da Silva-Mendes da Costa (1885-1943) is een letterexlibris van S. Jessurun de Mesquita, omstreeks 1910 vervaardigd; Alice Garman (1905-1984) tekende in 1941 het exlibris voor M.H. Gans (1917-1987) met diens Joodse naam in het Hebreeuws, voorstellende de Nederlandse leeuw en de druiventrosdragende verspieders.